2025 թվականի հոկտեմբերին Հայաստանի հնագետներն անսովոր հետաքրքիր հայտնագործություն են արել. Արգիշտիխինիլի հնագույն ամրոցի ավերակներում՝ Սուրբ Դավթի բլրի վրա հայտնաբերվել է մարդկային դեմքով քարե արձանիկ։ Գտածոյի տարիքը գնահատվում է մոտ 2500 տարի, ինչը այն կապում է Ուրարտու թագավորության գոյության ուշ շրջանի հետ, գրում է Popular Mechanics-ը։ 

Փորձագետները կարծում են, որ արձանիկը կարող է լույս սփռել Ուրարտուի բնակիչների կրոնական սովորույթների և հավատալիքների վրա, որոնց մասին մինչ այժմ համեմատաբար քիչ բան է հայտնի։ 

Կուռքը պատրաստված է հրաբխային տուֆից և ունի մոտ 50 սանտիմետր բարձրություն։ Նրա դեմքը ոճավորված է, վառ արտահայտված հոնքերով, իրար մոտ տեղակայված աչքերով, երկար քթով և նեղ շրթունքներով։ Չնայած պատկերի պայմանականությանը, դիմագծերը բավականին արտահայտիչ են, ինչը թույլ է տալիս ենթադրել օբյեկտի ծիսական կամ պաշտամունքային նշանակությունը։ 

Կուռքի մոտ հնագետները հայտնաբերել են քարե արկղ, որը, հավանաբար, օգտագործվել է ծիսական առարկաներ կամ արարողությունների ժամանակ օգտագործվող օրգանական նյութեր պահելու համար։

Հետազոտողները նախատեսում են քիմիական վերլուծություն անցկացնել արկղի և դրա ներսում առկա հնարավոր մնացորդների նկատմամբ։ Վերլուծության նպատակն է հայտնաբերել օրգանական նյութերի հետքեր, ինչպիսիք են գինին, յուղերը կամ բուսական քաղվածքները, որոնք կարող էին օգտագործվել ծիսակատարություններում։ Այս տվյալները կօգնեն հասկանալ, թե կոնկրետ որ աստվածությանը կամ պաշտամունքին կարող էր վերաբերել արձանիկը և ինչպես է այն օգտագործվել կրոնական պրակտիկայում։ 

Ուրարտուի բնակիչները երկրպագում են բազմաթիվ աստվածների, ներառյալ գերագույն աստված Խալդիին, փոթորիկի աստված Թեյշեբային և արևի աստված Շիվինիին։ Այս պաշտամունքներից մի քանիսն ընդհանուր գծեր ունեին հարևան տարածաշրջանների՝ Միջագետքի և Անատոլիայի դիցաբանությունների հետ։ Հետևաբար, հայտնաբերված կուռքի նույնականացումը կարող է կարևոր տեղեկություններ տալ այն մասին, թե ուրարտացիները ինչպես էին ընկալում հոգևոր աշխարհը, ինչ ծեսեր էին անցկացնում և ինչպես էին փոխազդում տարածաշրջանի տարբեր մշակույթների կրոնական ավանդույթները։ 

Հնագետները շեշտում են, որ գտածոն յուրահատուկ է ոչ միայն իր պահպանվածությամբ, այլև հնարավորությամբ, որ այն կարող է լույս սփռել հին հայերի հոգևոր կյանքի քիչ հայտնի կողմերի վրա։

Արձանիկի յուրաքանչյուր տարր և նրան շրջապատող գտածոն մանրակրկիտ ուսումնասիրվում են և մոտ ապագայում նախատեսվում են լրացուցիչ պեղումներ ու լաբորատոր վերլուծություններ, որոնք կօգնեն վերջնականապես որոշել այս առեղծվածային կուռքի գործառույթներն ու սիմվոլիկան։