Երկրի ամենամեծ զանգվածային անհետացումը. Ե՞րբ է դա տեղի ունեցել

252 միլիոն տարի առաջ տեղի ունեցավ Երկրի պատմության մեջ ամենամեծ զանգվածային անհետացումը (Պերմի-տրիաս), որը ոչնչացրեց մոլորակի կենդանական աշխարհի մեծ մասը: Ժնևի համալսարանի մասնագետների նոր ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ աղետի հիմնական պատճառը հրաբխային ժայթքումներն են, որոնք մթնոլորտ են արտանետել մոտ 100 հազար միլիարդ տոննա ածխաթթու գազ։

Ինչպես նշվում է Frontiers in Earth Science (FES) ամսագրում, այս բնական արտակարգ իրավիճակն առաջացրել է գլոբալ ջերմաստիճանի կտրուկ աճ 10°C-ով և կլիմայի հավասարակշռության ոչնչացում:

Հետազոտության արդյունքում պարզվել է, որ կենդանիները մեծապես տուժել են, սակայն շատ բույսեր կարողացել են փրկվել աղետից: Նրանք թողել են բրածոներ, որոնք թույլ են տվել փորձագետներին այդ ժամանակահատվածում մոդելավորել կլիմայի փոփոխությունը, հաղորդում է Planet Today-ը: Գիտնականները համեմատել են այդ դարաշրջանի Երկրի աշխարհագրության տվյալները բույսերի բրածո մնացորդների հետ, ինչը պատկերացում է տվել տեղական կլիմայի մասին՝ հիմնվելով հայտնաբերված բիոմների՝ մեկ բնական-կլիմայական գոտու փոխազդող էկոհամակարգերի վրա:

Հետազոտողները հայտնաբերել են վեց հիմնական բիոմներ, ինչպիսիք են տաք արևադարձային անտառները, սեզոնային արևադարձները, բարեխառն գոտիները և անապատները: Չոր կլիմայական պայմաններում բիոմները վերածվեցին անապատների, մինչդեռ ավելի բարձր լայնություններում գերակշռում էին տունդրան և խառը անտառները։

Պարզվել է, որ Պերմի-Տրիասյան սահմանին բիոմների պարամետրերը կտրուկ փոխվել են։ Ուշ Պերմի ժամանակաշրջանները ցուրտ էին, բայց արդեն Տրիասական դարաշրջանի սկզբում կլիման դարձավ անկայուն։ Աշխատության հեղինակները կարծում են, որ դա հետևանք է կլիմայական կտրուկ տատանումների, որոնք կանխում են կայուն բիոմների ձևավորումը։ Ավելի ուշ կլիման կայունացավ Պերմի համեմատ 10°C-ով բարձր ջերմաստիճանում։ Անապատները արևադարձային շրջաններում, երբ խոնավությունը մեծացավ, փոխարինվեցին անձրևային անտառներով, իսկ տունդրան ամբողջովին անհետացավ:

Գիտնականները բացատրում են, որ ջերմաստիճանի կտրուկ աճը 10°C-ով, բիոմների հետագա փոփոխություններով, կապված է CO2 արտանետումների հետ: Զգուշացնում են, որ ստեղծված իրավիճակը հիշեցնում է այդ բնական աղետը։ Ավելին, անհետացման տեմպերն այժմ ավելի արագ են լինելու, քան այդ հին ժամանակաշրջանում։