Հայաստանը փաստացի հերքում է իր գոյությունը. ռուս պատմաբան

Հայաստանի պատմության 8-րդ դասարանի նոր դասագրքում 1828 թվականին Արևելյան Հայաստանի միացումը Ռուսական կայսրությանը անվանվում է «անեքսիա»։ EADaily-ի թղթակիցը, lurer.com-ի փոխանցմամբ, այս առնչությամբ մի քանի հարց է ուղղել ռուս պատմաբան Օլեգ Այրապետովին։

— Օլեգ Ռուդոլֆովիչ, խնդրում եմ՝ բացատրեք մեզ, 8-րդ դասարանի հայկական դպրոցների համար հաստատվել են պատմության դասագրքեր, որտեղ ասվում է, որ ժամանակին Ռուսաստանը բռնակցել Հայաստանի տարածքի մի մասը։ Արդյո՞ք սա իրական պատմական փաստ է:

-Ի՞նչ ասեմ։ Մարդը, ում ես անվանում եմ «Նիկոլաշա-նիդվորաշա», շարունակում է իր քաղաքական կուրսը։ Ժամանակին ես ասել եմ, որ Հայաստանի կառավարությունը վերջերս դարձել է ոչ թե կառավարություն, այլ Հայաստանի լուծարման հանձնաժողով, այդ թվում՝ որպես անկախ պետություն։ Եվ այս առումով զարմանալիորեն հետևողականորեն է գործում։ Սա պետք է ընդունել։ Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն այս մարդկանց հստակ իդեալն է։ Լուծարային հանձնաժողովի անկախությունը, մեղմ ասած, կասկածելի է։

Իսկապես, Փաշինյանն ու իր թիմը հստակ աշխատում են արտաքին պատվերների վրա։

Եթե ​​վերադառնանք արտաքին տիկնիկավարների գործունեության մեթոդին, ԽՍՀՄ-ի դժոխքից հետո հաջորդ քայլը օկուպացիայի թեզն է։ Այստեղից սովորաբար սկսվում է դեմագոգիան ոչ թե Խորհրդային Միության, այլ Ռուսական կայսրության, եթե ոչ Մոսկվայի հանցագործությունների մասին։

Նշենք, որ Հայաստանի դեպքում այս ամենը հատկապես անմիտ է հնչում։ ՀՀ կրթության նախարարության քաղաքականությունը, եթե այս գերատեսչությունը կարելի է այդպես անվանել (ավելի տրամաբանական կլիներ «Խավարման նախարարություն» ասել), աներկբա հիմարություն է։

Դե, ակնհայտ է, որ եթե որևէ մեկը կարող է հայտարարություն անել այս տարածքի բռնազավթման մասին, դա կլինի նախկին Պարսկաստանը՝ ներկայիս Իրանը։

Դժվար չէ գուշակել հաջորդ քայլը: Այն տրամաբանական է։ Ներկայիս Հայաստանի տարածքում Հայաստան չկար, դա փաստ է։ Մինչ Թուրքմենչայի խաղաղության պայմանագիրը, որն ամփոփում էր 1826-1828 թվականների ռուս-պարսկական պատերազմի արդյունքները, կար Էրիվանի խանությունը, որը սովորաբար ղեկավարում էր պարսիկ սերդարը՝ շահի վասալը։ Իսկ կողքը Նախիջևանի խանությունն է։

Ռուսաստանը լուծարեց այս երկու պետական ​​կառույցները և տարածաշրջանի քաղաքական քարտեզում ավելացրեց «Հայաստան» տերմինը։ Այստեղ առաջին անգամ ստեղծվել է հայկական շրջանը։ Սակայն 1828 թվականին այս հայեցակարգն այլևս գոյություն չուներ դարեր շարունակ:

Այսպիսով, Ադրբեջանը կարող է հայտարարել այդ տարածքների անեքսիայի մասին։ Կրկնում եմ՝ նման հայտարարություն կարող էր լինել Թեհրանում։ Բայց երբ դա արվում է Հայաստանի Հանրապետությունում, երբ Երևանում ասում են, որ Ռուսաստանի քաղաքականությունը, որը վերադարձրեց Հայաստանը հայերին, հանցագործություն է, ի՞նչ է դա նշանակում։ Ի՞նչ եզրակացություն կարելի է անել այս ամենից։ Դա ինքնին հուշում է՝ հանցագործությունը պետք է շտկվի։ Քանի որ սա հանցագործություն եք համարում, ուրեմն ԼՂ լուծարումից հետո պետք է լուծարվի նաև Հայաստանի Հանրապետությունը։

Ապա «Նիկոլաշ-նիդվորաշան»՝ այն, ինչ նա կթողնի իրենից հետո, պետք է բռնի ինքն իր ականջներից ու տանի Բաքվի կամ Թեհրանի բանտ։ Նա արդեն Բաքվին է արտահանձնել Լեռնային Ղարաբաղի նախագահներին, իսկ հիմա, ակնհայտորեն, ինքն էլ պատրաստվում է հանձնվել։ Հայաստանի կրթության նախարարության տրամաբանությամբ՝ Հայաստանի տարածքը պատկանում է Իրանին կամ Ադրբեջանին, իսկ ինքը՝ հանրապետությունն այժմ գոյություն ունի ապօրինի։

-Ես կցանկանայի պարզաբանել։ Սա Հայաստանի իշխանությունների «անեքսիայի մասին» պաշտոնական հայտարարություն չէ, այլ ներառված է պատմության դասագրքում։ Դա, ըստ Ձեզ, նույն բա՞նն է։

- Իհարկե։ Անշուշտ։ Պատմության դասագիրքը երկրի անցյալի, ներկայի և ապագայի քաղաքական հայացքի կենտրոնացում է: Երբ, օրինակ, ադրբեջանական դասագրքերում գրված է, որ Հայաստանը կառուցվել է ադրբեջանական հողերի վրա, սա քաղաքական դիրքորոշում է։ Երբ գերմանական դասագրքերում, սկսած 1991 թվականից, քաղաքները, որոնք Գերմանիան կորցրեց Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ, սկսեցին անվանվել երկու լեզվով՝ լեհերեն և գերմաներեն (Պոզնան - Պոզեն, Դանցիգ - Գդանսկ, Բրեսլաու - Բրեսլաու և այլն), սա քաղաքական դիրքորոշում է: Նրանք դա չեն արել մինչև 1991 թվականը։

Հայաստանը մյուս երկրներից տարբերվում է նրանով, որ փաստացի ժխտում է սեփական գոյությունը։ Նրա կրթության նախարարության դիրքորոշումն, իհարկե, անգրագետ է և զուրկ ողջամտությունից: Այն այստեղ չկա: Սա ինքնասպանություն է։ «Նիկոլաշա-նիդվորաշայի» քաղաքականությունն այն է, որ Հայաստանից ոչինչ չի մնա։ Նա դա կանի ի վերջո:

— Արդյունքում՝ Դուք պնդում եք, որ Ռուսաստանը ոչ թե անեքսիայի է ենթարկել, այլ, ընդհակառակը, ստեղծել է հայկական պետությունը։

-Դե, նա չի ստեղծել հայկական պետությունը, այլ ստեղծել է այնտեղ դրա առաջացման պայմանները։ Սկզբից նա վերացրեց այնտեղ մահմեդական խանությունները՝ Էրիվանն ու Նախիջևանը։ Այս վայրում ստեղծվեց հատուկ տարածքային միավոր՝ Հայկական մարզը։ Այնուհետև այն վերածվեց Երևանի նահանգի։