Բանակցային գործընթացն այնքան էլ հարթ չի ընթացել։ Հիմնական պատճառն այն էր, որ այն ժամանակ Հայաստանը ցանկանում էր խաղաղության համաձայնագրի մեջ ներառել Ղարաբաղի մասին դրույթը։ ԱՄՆ կատարած այցի արդյունքներով ԶԼՄ-ներին տված հարցազրույցում հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը:

«Այնուամենայնիվ, սա մի հարց է, որը չի համապատասխանում որևէ տրամաբանության: Դա իրավական կամ քաղաքական հիմք չունեցող հարց է։ Մենք փորձել ենք հայկական կողմին բացատրել, որ դա մեր ներքին հարցն է, և միջպետական համաձայնագրում որևէ երկրի ներքին հարց չի կարող ներառվել։

Չնայած դրան, Հայաստանը համառորեն չէր ցանկանում նահանջել իր դիրքերից։

Դրանից հետո ԵՄ Խորհրդի նախագահի նախաձեռնությամբ տեղի ունեցան բրյուսելյան հանդիպումներ։ Բայց կրկին, հիմնական հիմնարար հարցը թույլ չտվեց կողմերին համաձայնության գալ այս հարցի շուրջ: Միայն 2023 թվականի հակաահաբեկչական գործողությունից հետո Հայաստանն արդեն ստիպված էր հաշտվել իրողությունների հետ։

Դրանից հետո սկսվեց ակտիվ բանակցային գործընթաց։ Եվ արդեն մի քանի ամիս կողմերը հայտարարում են, որ խաղաղության համաձայնագրի բոլոր հոդվածներն արդեն համաձայնեցված են։ Սա շատ կարևոր պատմական հարց է Հարավային Կովկասի համար»,-ասել է Ալիևը։

Այսօր Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ստորագրված փաստաթուղթը հստակ և բացահայտորեն հայտարարում է մեր մտադրությունները։ ԱՄՆ կատարած այցի արդյունքներով ԶԼՄ-ներին տված հարցազրույցում հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը:

«Այն հայտարարում է, որ մենք խաղաղություն ենք ուզում, մենք կապեր և հաղորդակցություն ենք ուզում։ Մենք ինտեգրացիա ենք ուզում երկրների միջև»,-ասել է Ալիևը։

Օգոստոսի 8-ին հեռախոսազրույց է տեղի ունեցել Ադրբեջանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Ջեյհուն Բայրամովի և Թուրքիայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Հաքան Ֆիդանի միջև։

Ինչպես փոխանցում են ադրբեջանական լրատվամիջոցները, Թուրքիայի ԱԳ նախարարը սրտանց շնորհավորել է Բայրամովին Վաշինգտոնում Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների հանդիպման ընթացքում ձեռք բերված պատմական ձեռքբերումների կապակցությամբ:

Ընդգծել են, որ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները և ԱՄՆ նախագահի մասնակցությամբ Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների կողմից ստորագրված համատեղ հռչակագիրը կարևոր նշանակություն ունեն տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության ապահովման համար:

Նշվել է, որ խաղաղության համաձայնագրի նախաստորագրումը, ինչպես նաև ԵԱՀԿ Մինսկի գործընթացի և համապատասխան կառույցների լուծարման համատեղ կոչը կարևոր ներդրում է խաղաղության մեջ:

Հեռախոսազրույցի ընթացքում քննարկվել են նաև Ադրբեջանի և Թուրքիայի միջև դաշնակցային հարաբերություններից բխող հարցեր, ինչպես նաև տարածաշրջանային և միջազգային կազմակերպությունների շրջանակներում համագործակցությունը:

Թրամփի ուղու մասին խոսելիս չի կարող միջանցքային տրամաբանություն լինել, որովհետև եռակողմ հռչակագրում նշվում է, որ ապաշրջափակումը տարածաշրջանում տեղի է ունենալու ինքնիշխանության, իրավազորության, տարածքային ամբողջականության, ինչպես նաև փոխադարձության սկզբունքի հիման վրա։ 

«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ նման գնահատական տվեց ՀՀ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը՝ անդրադառնալով Վաշինգտոնում Հայաստանի, ԱՄՆ-ի և Ադրբեջանի ղեկավարների հանդիպման արդյունքներին։ 

«Դրանով իսկ բացառվում է միջանցքային տրամաբանությամբ որևէ ապաշրջափակում։ Սա ցույց է տալիս, որ ապաշրջափակումը տեղի է ունենալու վերոհիշյալ հիմունքների վրա, հետևաբար, կարծում եմ, որ նման հարց չի կարող առաջանալ։ Տարածաշրջանի ապաշրջափակումը բխում է տարածաշրջանի բոլոր երկրների շահերից։ Այստեղ երկրորդ կարծիք չի կարող լինել, բայց ես ուզում եմ նաև նշել, որ ապաշրջափակումը տեղի է ունենում Հայաստանի կողմից նախկինում բազմիցս հայտարարված քաղաքական հայտարարությունների շրջանակներում»,- ասաց Գրիգորյանը։  

Նա հիշեցրեց, որ Հայաստանը վերջին 4-5 տարիների ընթացքում հայտարարել է այդ մասին, հետևաբար Իրանը ևս տեղյակ է եղել, որ Հայաստանը պատրաստ է վերոհիշյալ հիմունքների շրջանակներում իրականացնել ապաշրջափակում։  

«Քանի որ Իրանը նախկինում հայտարարել էր, որ Հայաստանի դիրքորոշումների շրջանակում իրենք աջակցում են ապաշրջափակմանը, ուստի ենթադրում եմ, որ աջակցություն կլինի ապաշրջափակմանը, որովհետև տարածաշրջանի ապաշրջափակմամբ, ընդհանուր առմամբ, հետաքրքրված կլինի նաև Իրանը»,- ասաց ՀՀ ԱԽ քարտուղարը։  

Ես վստահ եմ, որ այսօր Սպիտակ տանը նախաստորագրված խաղաղության համաձայնագիրն արդեն խաղաղություն է բերել տարածաշրջան։ ԱՄՆ կատարած այցի արդյունքներով ԶԼՄ-ներին տված հարցազրույցում հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը:

Ալիևը նշել է, որ Հայաստանն ունի իր տնային առաջադրանքները:

«Ինչպես ձեզ հայտնի է, «Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջների առկայությունը» (չակերտները՝ Tert.am), որոնք ամրագրված են Հայաստանի Սահմանադրությամբ, թույլ չտվեց այսօր խաղաղության համաձայնագիր ստորագրել։ Սակայն համապատասխան փոփոխություններ կատարելուց հետո համաձայնագիրը կարող է ստորագրվել ցանկացած ժամանակ»,-ասել է Ալիևը։

«Կարծում եմ՝ ժամանակ կորցնելու կարիք չկա։

Եթե Ադրբեջանն ու Հայաստանը նախաստորագրել են խաղաղության համաձայնագիր, ապա դրա պաշտոնական ստորագրումը չպետք է հետաձգվի»,- այս մասին Վաշինգտոնում լրագրողների հետ հարցազրույցում հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը։

Վաշինգտոնում Հայաստանի ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը և Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Ջեյհուն Բայրամովը Հայաստանի, Ադրբեջանի և ԱՄՆ ղեկավարների ներկայությամբ նախաստորագրել են «Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև խաղաղության և միջպետական հարաբերությունների հաստատման մասին» համաձայնագիրը։ Այս մասին հայտնում են ՀՀ ԱԳՆ-ից։ 

Ադրբեջանի հետ ձեռք բերված համաձայնությամբ, համաձայնագրի նախաստորագրված տեքստը երկուշաբթի՝ օգոստսի 11-ի երեկոյան կհրապարակվի:

Նախարարները ստորագրել են նաև ԵԱՀԿ-ին համատեղ դիմումը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործընթացների և առնչվող կառույցների փակման վերաբերյալ։ 

X-ի հարթակում նախարար Միրզոյանն իր գրառման մեջ նշել է. «Հիրավի պատմական պահ է խաղաղության համար։ Նշանակալի և խորհրդանշական օր Հայաստանի Հանրապետության, տարածաշրջանի և աշխարհի համար։ Այսօր մենք նաև հայտարարում ենք ավելի ամուր փոխկապակցվածության, բարօրության և մեր սերունդների համար ավելի ապագայի մասին»։

Ֆրանսիան ողջունում է Վաշինգտոնում ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի միջնորդությամբ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ փաստաթղթերի ստորագրումը։ Այս մասին ասվում է Ֆրանսիայի ԱԳՆ տարածած հաղորդագրության մեջ։

«ԱՄՆ աջակցության շնորհիվ գրանցած արդյունքները կարևոր քայլ են` դեպի առաջ։ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության համաձայնագրի շուտափույթ ստորագրումն ու վավերացումը կամբողջացնի այս գործընթացը։ Այս համատեքստում Ֆրանսիան աջակցում է կողմերի համատեղ կոչին՝ սկսելու ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարումը։

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորումը, տարածաշրջանային հաղորդակցման կապերի զարգացումը և սահմանների բացումը՝ հարգելով պետությունների տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը, ինչպես նաև 1991 թվականի Ալմա-Աթայի հռչակագրով սահմանված սկզբունքները, պետք է հնարավորություն տան Հարավային Կովկասին դառնալ խաղաղության և բարգավաճման գոտի՝ ի բարօրություն տարածաշրջանի բնակչության»,- ասվում է Ֆրանսիայի ԱԳՆ հայտարարության մեջ՝ նշելով, որ ֆրանսիական կողմը հետագայում ևս շարունակելու է ակտիվորեն աջակցել խաղաղության գործընթացին։

Ամերիկյան հանրահայտ փաստաբան, ԱՄՆ Հանրապետական կուսակցության ղեկավար շրջանակի նշանավոր ներկայացուցիչ Ռոբերտ Ամստերդամը, որը հայտնի է նաև որպես քաղաքական հարցերով առաջին կարգի միջազգային իրավաբան, մոտ օրերս ժամանելու է Հայաստան։ Տարբեր աղբյուրներից հայտնի է դառնում, որ Ամստերդամի այցը հրատապ բնույթ է կրում և կապված է միանգամից մի քանի աղմկահարույց գործերի հետ, որոնք, ըստ ամենայնի, անհանգստացրել են մեր տարածաշրջանում նոր ակտիվություն ցուցաբերող ԱՄՆ-ին։

Դրանք են՝ արքեպիսկոպոսների գործը, ճնշումները Հայ Առաքելական Եկեղեցու դեմ, Սամվել Կարապետյանի ապօրինի կալանքը։

News.am-ի աղբյուրների փոխանցմամբ, Ամստերդամի այցը կոչված է որոշակի մոնիտորինգային գործառույթ իրականացնել ու պարզել մարդու իրավունքների և ժողովրդավարության իրական վիճակը։

Դոնալդ Թրամփի ամենամտերիմ շրջապատի ներկայացուցիչ Ռոբերտ Ամստերդամը հայտնի է իր վառ հակառուսական դիրքորոշմամբ։ Հենց Ամստերդամն է եղել ռուսաստանցի հայտնի գործարար և ընդդիմադիր Միխայիլ Խոդորկովսկու փաստաբանը, որի համար նույնիսկ ձերբակալվել է ՌԴ-ում։2003 թվականին Ամստերդամը ներգրավվել է «Յուկոսի» գլխավոր տնօրեն եւ Ռուսաստանի ամենահարուստ մարդ Միխայիլ Խոդորկովսկու պաշտպանությանը, որը նաեւ ներկայացվում էր ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի գլխավոր հակառակորդ։ 2005 թվականին Խոդորկովսկին դատապարտվեց ազատազրկման։ Դատավճռի գիշերը Ամստերդամին ձերբակալեցին անվտանգության՝ քաղաքացիական հագուստով աշխատակիցները, հյուրանոցի իր սենյակում։ Այնուհետեւ Ամստերդամը ջանքերն ուղղեց Խոդորկովսկու ազատ արձակմանը, որը, ի վերջո, տեղի ունեցավ 2013թ․։

Ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում:

Եթե Ադրբեջանն ու Հայաստանը նախաստորագրել են խաղաղության համաձայնագիր, ապա դրա պաշտոնական ստորագրումը չպետք է հետաձգվի, այս մասին հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը: 

Ալիևն ասել է՝ կասկած չկա, որ Հայաստանը Սահմանադրությունից կհանի տարածքային պահանջները։

«Հակառակ դեպքում, դա անհարգալից կլինի, առաջին հերթին, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների նկատմամբ, որովհետև բոլորը գիտեն, և մեր դիրքորոշումը հասկանում են գրեթե բոլոր առաջատար միջազգային դերակատարները, այդ թվում՝ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները, խաղաղության համաձայնագիր ստորագրելիս բոլոր հարցերը պետք է լուծվեն և մեր նկատմամբ անհիմն տարածքային պահանջները պետք է բացառվեն այնտեղից, կասկածներ չունեմ այս հարցում»,- ասել է Ադրբեջանի նախագահը։