«Նոր Մերձավոր Արևելքը» կարծես մշտապես խարխափում է հորիզոնում: 1982 թվականին Իսրայելի պաշտպանության նախարար Արիել Շարոնը պատկերացնում էր նոր կարգուկանոն Մերձավոր Արևելքում՝ «ազատ Լիբանանով արևմտամետ մարոնիական (Լիբանանի արաբ ժողովրդի գլխավոր համայնքներից մեկը կազմող արևելյան-քրիստոնեական եկեղեցու հետևորդների. խմբ) կառավարության և Հորդանանում Պաղեստինյան պետության ներքո»։ Իսրայելի ներխուժումը Լիբանան կկործաներ Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպությունը (ՊԱԿ) և կապահովեր Իսրայելի անվտանգությունը:
Իսրայելի նախկին վարչապետ Շիմոն Պերեսը 1993 թվականին Օսլոյի համաձայնագրի ստորագրումից հետո «նոր Մերձավոր Արևելք» խոստացավ: Երիտասարդ պաղեստինցիներն ու իսրայելցիներն իրար դեմ պայքարելու փոխարեն համատեղ բարձր տեխնոլոգիական ստարտափներ կստեղծեն։ Lexus-ը կջարդի ձիթենին և կգա «պատմության վերջը». իր «Նոր» Մերձավոր Արևելք չի լինի» վերնագրով հոդվածում գրում է The National Interest վերլուծական պարբերականի խմբագիր դոկտոր Լեոն Հադարը։
«Այն ժամանակ ենթադրվում էր, որ Մերձավոր Արևելքում 2000-ականներին նախագահ Ջորջ Բուշ կրտսերի՝ «ռեժիմների փոփոխության» և «ժողովրդավարության առաջմղման» մարզանքներից հետո սկսած Իրաքից կծագի ժողովրդավարական և ամերիկամետ Նոր» Մերձավոր Արևելք:
Այնուհետև դրան հետևեց 2010-ականների սկզբին «արաբական գարունը», որը Թահրիր հրապարակում հավաքված Facebook-ի բոլոր երիտասարդ օգտատերերի գլխավորությամբ Մերձավոր Արևելքում պետք է սկսեր լիբերալ-ժողովրդավարական հեղափոխությունների ալիքը:
Խոսվեց նաև նոր և բարելավված Մերձավոր Արևելքի մասին՝ 2020 թվականին Աբրահամի համաձայնագրի ստորագրումից հետո, որը հանգեցրեց Արաբական Միացյալ Էմիրությունների և Իսրայելի միջև հարաբերությունների կարգավորմանը և Իրանին զսպելու համար արաբա-իսրայելական ռազմավարական դաշինքի ձևավորմանը, նշում է փորձագետը։
Ինչպես նշում է վերլուծաբանը, Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն Իրանի ժողովրդին ուղղված վերջին ուղերձում «կանխատեսեց» ռեժիմի փոփոխություն Մերձավոր Արևելքում և պատկերացրեց մի օր, «երբ պարսիկներն ու հրեաները հաշտ ու խաղաղ կապրեն կողք-կողքի»։
«Իհարկե, անհնարինը երազելու կամ գոնե ավելի լավ ժամանակներ ակնկալելու մեջ ոչ մի վատ բան չկա: Խնդիրն այն է, որ երբեմն քաղաքական առաջնորդները չափազանց լուրջ են վերաբերվում սեփական երևակայության արգասիքներին և դրանք օգտագործում են թանկարժեք քաղաքականությանն աջակցելու նպատակով: Ինչպես ընդունված է ասել՝ « Բարի նպատակներով է սալապատված դժոխքի ճանապարհը»,-ընդգծում է դոկտոր Հադարը:
Այսպիսով, գրում է հոդվածագիրը, Շարոնի անիրականանալի երազանքները հանգեցրին Լիբանանում երկար ու աղետալի պատերազմի, որի արդյունքում Իսրայելը ներքաշվեց ճահիճի մեջ։ մարոնիների առաջնորդ, Լիբանանի նորընտիր նախագահ Բաշիր Պիեռ Ժեմայելը մինչ պաշտոնը ստանձնելը սպանվեց ահաբեկիչների ձեռքով։ Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպությունը չոչնչացավ: Այնուհետև 1987 թվականին սկսվեց պաղեստինյան ինթիֆադան (ազատագրական շարժումը. խմբ.)
1993 թվականի Օսլոյի համաձայնագիրը խաղաղության հույսեր արթնացրեց, որոնք ի չարդարացան: ԱՄՆ նախագահ Բիլ Քլինթոնի՝ 1999 թվականին Քեմփ Դեյվիդում հերթական խաղաղ գործընթաց կազմակերպելու անհաջող փորձին անմիջապես հաջորդեց երկրորդ ինթիֆադան։ 2005 թվականին Շարոնը գլխավորում էր Գազայից իսրայելական զորքերի դուրսբերման գործընթացը։
Հոդվածի հեղինակն ընդգծում է, որ Իրաքում պատերազմը պատմական մասշտաբի ռազմավարական աղետ էր, իսկ Աֆղանստանում ռազմական միջամտությունը վերածվեց Ամերիկայի ամենաերկար պատերազմի։ Այս պատերազմները, ըստ վերլուծաբանի, հանգեցրին ուժերի անհավասարակշռության Մերձավոր Արևելքում՝ «Իրանին հնարավորություն տալով դառնալ տարածաշրջանային հեգեմոն և առաջնորդել շիա դաշնակիցների խմբին»:
«Մերձավոր Արևելքում ժողովրդավարությունը խթանելու երազանքներն օգնեցին Ամերիկան ներգրավվելու Լիբիայում գնդապետ Մուամար Քադաֆիին տապալելու աղետալի և արյունալի փորձի մեջ: Մերձավոր Արևելքը վերածվել էր քաղաքացիական պատերազմների բաց ավազարկղի՝ տարածաշրջանի երկրները վերահսկողության տակ առնելու ԴԱԻՇ-ի փորձերով հանդերձ»,- գրում է Հադարը։
Փորձագետի կարծիքով, հետադարձ հայացք գցելով՝ կարելի է ասել, որ պաղեստինյան հարցը Աբրահամի համաձայնագրով հետաձգելու Նեթանյահուի փորձը սխալ դուրս եկավ, և այդ սխալը պայթեց 2023 թվականի հոկտեմբերի 7-ին Իսրայելում։
«Իրանը և նրա դաշնակիցները, ըստ ամենայնի, ռազմավարական հաղթողներ դուրս եկան, համենայն դեպս, որոշ ժամանակով:
Սակայն սխալ կլիներ Իրանի և նրա դաշնակիցների հաղթանակները հետ բերելու Իսրայելի հաջող ջանքերը որպես նոր Մերձավոր Արևելք ստեղծելու ևս մեկ հնարավորություն դիտարկել: Ցավոք սրտի, մենք մնացել ենք նույն հինը, նույն հինը։ «Հըզբոլլահը» կմնա Լիբանանում քաղաքական և ռազմական կարևոր դերակատար, և նրա վերջին անհաջողությունները դժվար թե այդ երկրում փոխեն ուժերի հավասարակշռությունը»,- գրում է դոկտոր Հադարը:
Միաժամանակ նա համոզված է, որ Իսրայելն, իհարկե, ի վիճակի չէ «հաղթել» Իրանին։
«Իրանի դեմ իսրայելական հաշվեհարդարը, հատկապես նրա միջուկային օբյեկտների և նավթային հանքավայրերի վրա հարձակումները, գրեթե անկասկած կհանգեցնեն տարածաշրջանային ռազմական հակամարտության, որին, վերջնաարդյունքում, կներքաշվի Միացյալ Նահանգները:
ԱՄՆ ռազմական միջամտությունը, որն անխուսափելիորեն կհանգեցնի Իրանի հարձակումներին ԱՄՆ ռազմական օբյեկտների և տարածաշրջանում ԱՄՆ դաշնակիցների վրա, միայն կվնասի Իսրայելի երկարաժամկետ շահերին: Ավելին, եթե Միացյալ Նահանգները ներքաշվի մեկ այլ մերձավորարևելյան պատերազմի մեջ, այս անգամ Իսրայելը պաշտպանելու ջանքերի շրջանակում, դա կարող է լուրջ հակաիսրայելական քաղաքական արձագանք առաջացնել Ամերիկայում, հատկապես, եթե դա ազդի նախագահական ընտրությունների վրա: ԱՄՆ նոր ռազմական միջամտությունը մերձավորարևելյան պատերազմին, հավանաբար, կարագացնի Միացյալ Նահանգների դուրսբերումը Մերձավոր Արևելքից, ինչը, պարզվեց, Իրանի գլխավոր նպատակն է:
0Comments