Հայաստանում կոնյակի և գինու իսկությունը որոշող իզոտոպային անալիզի սարք է գործարկվել։ Տեղեկությունը հայտնել են ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունից։

Էկոնոմիկայի մի քանի նախարարներ, այդ թվում՝ գերատեսչության գործող ղեկավար Գևորգ Պապոյանը, խոստացել էին գործարկել իզոտոպային անալիզատոր, ինչն այդպես էլ տեղի չէր ունենում։ Սարքը Երևան է հասել մոտ մեկ տարի առաջ, բայց իզոտոպային բաղադրության փորձարկումներ չեն իրականացվել, քանի որ սարքը խափանվել էր։ 2024-2025 թվականներին հայտնաբերվել են անսարքության պատճառները, ձեռք են բերվել խափանված դետալները, և սարքավորումը վերանորոգվել է։

Սարքը չափում է ածխածնի, թթվածնի և ջրածնի իզոտոպների հարաբերակցությունը (այդ պատճառով մեթոդը կոչվում է իզոտոպային) Խաղողի սպիրտն ունի մի հարաբերակցություն, իսկ ոչ խաղողի սպիրտը՝ մեկ այլ։ Ավելին` նույնիսկ բնական գինիների և կոնյակների մեջ դրանք տարբերվում են ըստ խաղողի սորտերի և աճեցման շրջանների: Հետևաբար նման անալիզը թույլ կտա հստակ որոշել ոչ միայն խմիչքի որակը, այլև ծագումը:

Անցած ամիսների ընթացքում ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության խնդրանքով ՌԴ ալկոհոլի և ծխախոտի շուկայի վերահսկողության դաշնային ծառայության կողմից տրամադրվել են կոնյակի և կոնյակի սպիրտների իզոտոպային բաղադրության փորձաքննության մեթոդները, որպեսզի փորձաքննության արդյունքները համադրելի լինեն ՌԴ–ում իրականացվող համանման փորձաքննությունների հետ, իսկ լաբորատորիայի մասնագետները համապատասխան վերապատրաստումներ են անցել ՌԴ–ում։ Այնուհետև լաբորատորիան անցել է ածխացնի, ջրածնի և թթվածնի կայուն իզոտոպների հարաբերակցության որոշման հավատարմագրման գործընթացը, ինչի շնորհիվ ՀՀ-ում գործող լաբորատորիայի եզրակացությունները կճանաչվեն ԵԱՏՄ անդամ երկրներում։

Սարքը գտնվում է ՀՀ սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի ենթակայությանը հանձնված «Հանրապետական անասնաբուժասանիտարական և բուսասանիտարական լաբորատոր ծառայությունների կենտրոն» ՊՈԱԿ–ի սննդամթերքի անվտանգության հետազոտությունների փորձարկման լաբորատորիայում։

Ինչ վերաբերում է Եվրամիությանը, ապա հայաստանյան լաբորատորիայի փորձաքննությանն արդյունքների ճանաչման հետ կապված դեռևս խնդիրներ կան լուծելու, քանի որ ԵՄ–ում գործող ստանդարտներով սահմանված փորձարկման մեթոդներով վերը նշված սարքավորում հնարավոր է իրականացնել միայն ածխածնի և թթվածնի իզոտոպային բաղադրության փորձաքննությունների, իսկ ջրածնի իզոտոպային բաղադրության փորձաքննությունները, ԵՄ փորձաքննության մեթոդի համաձայն, պետք է իրականացվի ատոմամագնիսական ռեզոնատոր սարքավորման միջոցով, որը Հայաստանում դեռ չկա։ Աշխատանքներ են տարվում այդ սարքը ձեռք բերելու ուղղությամբ։ Բացի այդ, որպեսզի փորձաքննության արդյունքները ճանաչվեն ԵՄ երկրներում, լաբորատորիան պետք է անցնի համապատասխան միջազգային հավատարմագրում։

Այսօր լաբորատորիան կարող է իրականացնել օրական 2-3 նմուշի փորձաքննություն։ Նմուշների հոսքի ավելացման նպատակով ընթացքի մեջ է լրացուցիչ սարքավորումներ ձեռք բերելու գործընթացը, որի արդյունքում հնարավոր կլինի օրական 6-7 նմուշի փորձաքննություն կատարել։

Սարքավորման հզորությունը հնարավորություն չի տալիս ապրանքի բացթողումից առաջ ստուգումները պարտադիր դարձնել, և սարքավորումն այժմ ամենօրյա ռեժիմով օգտագործվում է պետական վերահսկողության շրջանակում տարբեր նմուշների լաբորատոր փորձարկումների համար։

Նշենք, որ 2024 թվականին Հայաստանից շուրջ 18 մլն դոլարի գինի է արտահանվել, 341 մլն դոլարի` կոնյակ։ Ռուսաստանին բաժին է ընկել գինու արտահանման շուրջ 70%-ը, իսկ կոնյակի՝ 80%-ից մի փոքր ավելին։