Այս պահին օրակարգում ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու հարց չկա․ նախարար

Էկոնոմիկայի նախարարությունը թիրախ է սահմանել 2025 թվականին ապահովել 6 և ավելի տոկոս տնտեսական աճ՝ ավելին, քան բյուջեի մասին օրենքի հիմքում դրված կանխատեսումն է (5.1 տոկոս):  

«Արմենպրես»-ի հետ զրույցում այս մասին հայտնեց Էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյանը՝ անդրադառնալով տնտեսական զարգացումներին, արտահանման տեմպի հնարավոր նվազմանը, ԵՄ-ին Հայաստանի հնարավոր անդամակցության համատեղմանը ԵԱՏՄ-ում անդամակցության հետ, Հայաստան-ԱՄՆ ռազմավարական գործընկերության փաստաթղթի շրջանակում տնտեսական հարաբերություններին ու այլ հարցերի: 

2024 թվականի ՀՆԱ-ի ցուցանիշները դեռ ամփոփված չեն: 9 ասմվա տվյալներով՝ տնտեսական աճը 6 տոկոս է:  

«Մենք վերջին եռամսյակում, հատկապես դեկտեմբերին, արձանագրեցինք ավելի լավ ցուցանիշներ, քան կանխատեսվում էր: 2023 թվականի նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին ոսկու արտահանման, վերաարտահանման ամենապիկ շրջաններն են եղել, և այդ ամիսների նկատմամբ աճ ապահովելը մի փոքր անհավատալի էր շատերին թվում: Համարվում է «հերոսության» նման մի բան, քանի որ մեծ թվերի նկատմամբ աճ ապահովելը շատ բարդ է: Իրապես նոյեմբերին դժվարություններ ունեցանք, ընդամենը 1.5 տոկոս տնտեսական ակտիվության աճ էր ապահովվել, բայց արդեն դեկտեմբերին 4.7 տոկոս տնտեսական ակտիվության աճ ունեցանք: Տնտեսության մեջ որոշակի ճշգրտումներ տեղի ունեցան Վիճակագրական կոմիտեի կողմից, և տարին ամփոփեցինք տնտեսական ակտիվության 8 տոկոս աճի ցուցանիշով»,-ասաց Պապոյանը:

Նախարարի խոսքով՝ 2024-ի արդյունքներով ՀՆԱ-ն կգերազանցի 10 տրիլիոն դրամը, կլինի 10 տրլն 200 մլրդի շրջանակներում: «Մենք կանխատեսում ենք, որ 2024-ի արդյունքներով 6 տոկոս տնտեսական աճ ենք ունենալու, այսինքն՝ ավելին, քան 2024-ի համար պլանավորվում էր տարեվերջին»,-հավելեց նա:

2025թ բյուջեի մասին օրենքի հիմքում այս տարվա համար դրվել էր 5.1 տոկոս տնտեսական աճի կանխատեսումը: «Բայց մենք մեր առաջ թիրախ ենք դրել 6 և ավելի տոկոս տնտեսական աճ ունենալ: Էկոնոմիկայի նախարարության թիմը երբեք չի հաշտվել և չի կարող հաշտվել, այսպես կոչված, իրականության հետ: Մենք միշտ ձգտում ենք մեր ջանքերի շնորհիվ այդ իրականությունից ավելի բարձր տնտեսական աճ ունենալ: Պետք է ուրախությամբ նշեմ, որ վերջին տարիներին դա միշտ Էկոնոմիկայի նախարարությանը հաջողվել է, բոլորը մի թիվ են ասել, բայց վերջում ավելի բարձր է եղել: Այս առումով 2025-ը մեզ համար բացառություն չէ: Մեզ համար ավելի բարձր թիրախ ենք դրել, քան  Ֆինանսների նախարարությունը, Կենտրոնական բանկը և միջազգային գործընկերները կանխատեսում են: Եվ մեր ջանքերն ուղղելու ենք այդ ուղղությամբ»,-ասաց Պապոյանը:

Նա շեշտեց՝ Էկոնոմիկայի նախարարության թիմն ամեն օր աշխատանքի է գալիս այն նպատակադրմամբ, որ թիրախը 5.1 տոկոսը չէ, թիրախը 6 տոկոսն է կամ ավելի բարձր աճը: 

Անդրադառնալով տնտեսական աճի կառուցվածքին՝ նախարարը համոզմունք հայտնեց, որ 2025-ին ամենաբարձր տեղում կշարունակի մնալ շինարարության աճը, բայց ավելի համեստ ցուցանիշներով՝ 6.2 տոկոսի շրջանակներում: Թեև  Երևանում եկամտային հարկի վերադարձի ծրագրի դադարեցմամբ պայմանավորված՝ 2024-ի աճի տեմպերը չեն պահպանվի, քանի որ թե՛ 2024-ին, թե՛ 2023-ին աճը երկնիշ է եղել: Ըստ նախարարի՝ տեմպը կնվազի, սակայն ծավալները կշարունակեն մեծ մնալ:  

Մոտ 5.2 տոկոս աճ է ակնկալվում արդյունաբերության և ծառայությունների ոլորտում: «Սա նշանակում է, որ մենք որակական աճի էջն ենք թևակոխում: Երբ խոսում ենք արդյունաբերության և ծառայությունների մասին, դրանք, ըստ էության, արտահանելի հատվածներ են: Եվ շատ կարևոր են այդտեղ աճերը»,-նշեց նախարարը:

Նա հավելեց՝ նախընտրելի է ունենալ ոչ 1-2 ոլորտների վրա հենված, այլ հավասարակշռված, կայուն աճեր: 

«Շատ կարևոր է, որ մենք մտնենք կայուն տնտեսական աճերի փուլ: Կայուն տնտեսական աճերի փուլը մեզ հնարավորություն է տալիս կայուն քաղաքականություններ վարել: Ավելի նախընտրելի է 3 տարի շարունակ ունենալ, ենթադրենք, միջինացված 5 տոկոս աճ, քան մի տարի ունենանք, պայմանական, 15 տոկոս, մյուս տարի աճ չունենանք, հետո՝ 10 տոկոս»,–ասաց Պապոյանը՝ շեշտելով տնտեսության ներքին դիվերսիֆիկացիայի կարևորությունը, երբ աճը միայն մեկ ոլորտից կախված չի լինում:

Անդրադառնալով տարբեր տնտեսագետների կողմից բարձրաձայնված մտահոգությանը, որ տնտեսությունում աճը, հատկապես արտահանման աճը հիմնականում պայմանավորել է ոսկու արտահանումը, և այդ գործոնի դուրս գալով պայմանավորված՝ մեծ անկում կարձանագրվի՝ Պապոյանն ասաց. «Այո, 2023-ին ևս ոսկու վերաարտահանման մասնաբաժինը բավականին մեծ է եղել թվային արտահայտությամբ: Բայց, այնուամենայնիվ, 2024-ին առանց ոսկու մեր արտահանումն ավելի շատ է եղել, քան 2023 թվականին: Երբ ոսկու գործոնը հանում ենք, 7 մլրդի արտահանում ենք ունենում»:

Նրա խոսքով՝ 2025-ին սպասվում է, որ բացարձակ թվային արժեքներով արտահանումը կնվազի, սակայն կնվազի ոչ թե ավանդաբար Հայաստանից արտահանվող ապրանքների նվազման հաշվին, այլ հենց ոսկու վերաարտահանման նվազման պատճառով: Նախարարը շեշտեց՝ դա ժամանակավոր գործոն էր, և Հայաստանի տնտեսությունը երբեք չի հենվել դրա վրա: 

Նրա համոզմամբ՝ ոսկու վերաարտահանման ցուցանիշներով չէ հիմնականում պայմանավորված եղել նախորդ տարիների աճը: «Դա տնտեսական ակտիվության ցուցանիշ ապահովում է, բայց տնտեսական աճի վրա դրա ազդեցությունը ձգտում է շատ ցածր լինել: Մեծ հաշվով ՀՆԱ-ի վրա և՛ դրա մեծ թիվն ազդեցություն չի ունեցել, և՛ դրա նվազումն ազդեցություն չի ունենա»:

Անդրադառնալով ՀՀ-ում  ԵՄ-ին անդամակցության առնչությամբ սկսված որոշակի գործընթացներին ու հարցին, թե հնարավո՞ր է ԵԱՏՄ-ն համատեղել ԵՄ-ի հետ՝ Պապոյանն ասաց. «Բուն համատեղումը բարդ է պատկերացնել: Այդպիսի մեխանիզմ չեմ կարծում, որ կա: Խնդիրն այլ տեղ է, այս պահին օրակարգում ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու հարց չկա: Նման օրակարգային հարց մենք չունենք և շարունակում ենք ակտիվորեն աշխատել ԵԱՏՄ բոլոր հարթակներում մեր գործընկերների հետ: Դրան զուգահեռ կա քաղաքացիական նախաձեռնություն, որը գտնվում է խորհրդարանում (խմբ. ՀՀ Ազգային ժողովն առաջին ընթերցմամբ ընդունել է օրինագիծը): Եվ կառավարությունը, կներեք, չէր էլ կարող դրական եզրակացություն չտալ, քանի որ մեր 50 հազար քաղաքացի այդպիսի նախաձեռնությամբ է հանդես եկել: Բայց դա բոլորովին այլ գործընթաց է, այնպես չէ, որ այդ գործընթացը կարճաժամկետում կամ միջնաժամկետում հատվում է ներկա իրողությունների հետ»:

Նախարարը կրկնեց՝ ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու օրակարգ Հայաստանի կառավարությունում չկա: «Բայց միևնույն ժամանակ վարչապետը 2023 թվականին Եվրոպական խորհրդարանում իր ելույթն ավարտել է հետևյալ նախադասությամբ՝ ՀՀ-ն պատրաստ է մոտ լինել ԵՄ-ին այնքան, որքան ԵՄ-ն հարկ կհամարի: Այսինքն՝ մենք եվրոպական քաղաքակրթության մաս ենք, ունենք եվրոպական ձգտումներ: Բայց դա շատ երկար գործընթաց է, միակողմանի գործընթաց չէ, կախված է բազմաթիվ հանգամանքներից»,- նշեց Պապոյանը:

Հայաստանը ԵՄ շուկային, ստանդարտներին համապատասխանելու ուղղությամբ գործնական քայլեր իրականացնում է: Պապոյանը հիշեցրեց, որ 2024-ի վերջին մեկ լաբորատորիա է բացվել, համապատասխան կարողություններ կստեղծվեն նաև 2025-ի առաջին կիսամյակում: «Դրան զուգահեռ մենք բավականին մեծ տեմպերով մեր տնտեսությունն ենք արդիականացնում: Մեր բոլոր մրցակցային բիզնեսներն օգտվում են տնտեսության արդիականացման ծրագրից: Նրանց մեծ մասը 90-ականների, 2000-ականների հնացած տեխնիկան փոխում են տարբեր երկրների ժամանակակից տեխնոլոգիաներով: Դա ևս շատ կարևոր է դեպի այդ շուկա գնալու համար»,- մանրամասնեց էկոնոմիկայի նախարարը:

Նախարարի խոսքով՝ արդեն իսկ շատ ապրանքներ կան, որոնք եվրոպական ամենաբարձր ստանդարտներին համապատասխանում են, խնդիրը հաճախ քանակի մեջ է: 

«Մեր թիրախը բոլոր ոլորտներում տնտեսապես բարդ ապրանքներ արտադրելն է: Ի վերջո, հանքահումքային արտադրության երկրից պետք է վերածվենք տնտեսապես բարդ ապրանքներ արտահանող երկրի»,-ասաց Պապոյանը:  

Նախարարն անդրադարձավ նաև Հայաստան-ԱՄՆ ռազմավարական գործընկերության փաստաթղթին ու հնարավոր տնտեսական արդյունքներին: